Jakie są powszechne uszkodzenia stawów?
Ze względu na stopień uszkodzenia skręcenia dzieli się na cztery stopnie:
IO - występuje naciągnięcie więzadeł stawowych oraz torebki stawowej;
IIO - następuje naderwanie torebki stawowej;
IIIO - następuje rozerwanie torebki stawowej oraz aparatu więzadłowego stawu;
IVO - występuje oderwanie więzadła wraz z fragmentem kostnym (tzw. złamanie awulsyjne).
Objawami skręcenia stawu są przede wszystkim ból, narastający obrzęk, ucieplenie skóry w okolicy obrzęku oraz ograniczenie ruchomości w danym stawie. Możliwe jest także wystąpienie krwiaka. W przypadku skręcenia wyższego stopnia może dojść do przymusowego ustawienia w stawie zniekształcającego jego obrys.
ZWICHNIĘCIE jest uszkodzeniem stawu, w przebiegu którego powierzchnie stawowe danego stawu, chwilowo lub trwale całkowicie utraciły ze sobą kontakt. W wyniku tego uszkodzenia dochodzi do znacznego naciągnięcia torebki stawowej oraz więzadeł okołostawowych.
PODWICHNIĘCIE, zwane także nadwichnięciem jest uszkodzeniem stawu, w którym powierzchnie stawowe częściowo utraciły ze sobą kontakt. Utrata kontaktu przez powierzchnie stawowe może być chwilowa lub trwała.
Objawami zwichnięcia oraz podwichnięcia są ból, obrzęk, brak możliwości wykonywania ruchów w danym stawie, przymusowe, patologiczne ułożenie stawu oraz zniekształcenie jego obrysów.
Regeneracja stawów
Cudownego sposobu na ich pełną regenerację wciąż nie ma, jednak dostępne półśrodki mogą całkiem nieźle się sprawdzać – zarówno w ograniczaniu urazów, jak i częściowym przywracaniu sprawności uszkodzonych stawów.
Mówiąc o stawach, zazwyczaj mamy na myśli chrząstkę stawową – bardzo delikatną tkankę łączną. Jest ona słabo zmineralizowana, nieunerwiona, pozbawiona naczyń krwionośnych i limfatycznych, a przez to słabo „odżywiona” i słabo podlegająca procesom naprawy. W temacie regeneracji stawów można znaleźć wiele opinii i pomysłów na terapię.
– Tak naprawdę nie znamy sposobu na to, żeby chrząstkę stawową zregenerować w pełni. Złamana kość goi się praktycznie bez pozostawienia blizny, inne tkanki goją się z pozostawieniem blizny, ale chrząstka stawowa się nie odtwarza – mówi dr Marek Kuliś z Oddziału Klinicznego Ortopedii i Rehabilitacji w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie.
W łagodniejszych przypadkach stosuje się leczenie objawowe, np. za pomocą środków przeciwbólowych. Popularnym ostatnio rozwiązaniem jest podawanie kwasów hialuronowych bezpośrednio do uszkodzonych stawów. Poprawiają one funkcje stawu i wypełniają uszkodzenia chrząstki, łagodząc dolegliwości bólowe. Niestety, ani jedna, ani druga metoda nie prowadzi do pełnej regeneracji stawu. Najbardziej zaawansowane rozwiązanie to wymiana stawu: zniszczoną chrząstkę i zniszczony staw zastępujemy endoprotezą.
Warto pamiętać, że sami również mamy wpływ na przyspieszenie regeneracji stawów. Zdolności regeneracyjne organizmu potrafią zaskakiwać nawet specjalistów. Jednak nasze ciało, by działało sprawnie wymaga odpowiedniej troski.
Dieta dla stawów
Kluczem do zdrowia jest przede wszystkim odpowiednia dieta, która ma wpływ na ogólną kondycję organizmu, w tym na tkankę chrzęstną i wytrzymałość układu kostnego. Kondycji stawów z pewnością nie przysłużą się produkty wysokoprzetworzone, tłuszcze trans, nadmiar cukru i soli, a także alkoholu i kawy, które wypłukują z organizmu cenne minerały. By wzmocnić chrząstki, należy zadbać przede wszystkim o odpowiednią ilość antyoksydantów i witamin w jadłospisie. Pomagają one pozbyć się toksyn, wolnych rodników, zwalczyć stany zapalne i zahamować procesy zwyrodnieniowe.
Korzystne będą również ryby morskie (np. makrela, tuńczyk, łosoś, śledź, sardynki), które to stanowią bogactwo kwasów omega-3, wspomagających łagodzenie stanów zapalnych. Są one też źródłem witaminy D3. Warto również zadbać o włączenie do diety tłuszczów roślinnych (np. olej rzepakowy, olej lniany, oliwa z oliwek) oraz orzechów.
Suplementy! Czy mogą pomóc na stawy?
Oprócz przestrzegania ogólnych zasad zdrowego żywienia warto również dostarczyć organizmowi konkretnych substancji pomagających zachować stawy w dobrym stanie. Popularna jest przede wszystkim glukozamina. To aminocukier pozyskiwany z muszli morskich skorupiaków. Według niektórych badań związek ten pomaga łagodzić bóle stawów i sprzyja zachowaniu ich sprawności.
Korzystnie na stawy działają również preparaty na bazie kapsaicyny, kurkumy, imbiru, chondroityny. Warto pamiętać także o kolagenie – białku stanowiącym materiał budulcowy tkanki chrzęstnej, odgrywającym również ważną rolę w funkcjonowaniu układu chrzęstnego. Tej substancji akurat nie musimy pozyskiwać z suplementów. Wystarczy od czasu do czasu skusić się na golonkę, żylastego schabowego lub – jeśli nie w smak nam mięso – galaretkę.
Dobre suplementy na odbudowę chrząstki stawowej często działają również na zwapnienie kości i na zmiany osteoporotyczne. Stosując suplementy diety, należy pamiętać, że preparaty te nie mogą być stosowane jest zamiennik zróżnicowanej diety ani zdrowego trybu życia.
W przypadku występowania dolegliwości bólowych pomocne mogą być również zimne, bądź ciepłe okłady. Zimne okłady (np. z kostek lodu owiniętych w ręcznik) zmniejszają objawy stanu zapalnego oraz dolegliwości bólowe. Ciepłe okłady natomiast, np. w postaci termoforu lub okładów żelowych, powodują rozluźnienie mięśni i zmniejszenie bólu.
Aktywność fizyczna dla stawów
Aktywne uprawianie sportu to ogromne wsparcie dla stawów i kręgosłupa. Nawet umiarkowana aktywność fizyczna może zwiększyć objętość tkanki chrzęstnej stawów, co bezpośrednio wpływa na większe wydzielanie mazi do jamy stawowej. Dzięki temu stawy stają się sprawniejsze, poprawia się także ich ukrwienie i dotlenienie, co istotnie wpływa na likwidację uszkodzeń stawów. Większa ruchomość stawów lepiej stabilizuje połączenia kostne i zmniejsza odczuwalny ból. Wybierz aktywność skoncentrowaną na konieczności wykonywania płynnych ruchów, np.:
aqua-aerobic,
nordic walking,
jazda na rowerze,
joga,
pilates.
Osoby cierpiące na przewlekłe dolegliwości stawów, powinny skonsultować zakres wykonywanych ćwiczeń z lekarzem. Niewłaściwy dobór aktywności fizycznej może bardzo niekorzystnie wpłynąć na stan pacjenta, pogłębiając dolegliwość. Optymalnym rozwiązaniem jest wykonywanie ćwiczeń pod nadzorem rehabilitanta, który został wcześniej poinformowany o dolegliwościach stawowych pacjenta.
Utrzymanie właściwej wagi ciała
Zachowanie odpowiedniej wagi ciała ma ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania stawów. Właściwa waga ciała powoduje, że z jednej strony kości nie są nadmiernie obciążone. Badania chorych, u których zdiagnozowano dolegliwości stawów wskazują na wyraźną zależność pomiędzy masą ciała, a kondycją stawów. Przeciążenie stawów, które wynika z dużej masy ciała bardzo niekorzystnie wpływa na ich kondycję. Nadmierna waga ciała powoduje przezwyciężenie stawów, co prowadzi do mechanicznych uszkodzeń chrząstki stawowej.
Poziom stresu a choroby stawów
Stres wywołuje długotrwałe napięcie mięśni, które wpływają na usztywnienie powięzi i ścięgien. W rezultacie dochodzi do zmian w układzie kostno-stawowym. Duże napięcie mięśni powstałe na skutek utrzymującego się wysokiego poziomu stresu, prowadzi do przeciążenia stawów.
Odbudowa chrząstki w kolanie
By wzmocnić elastyczność stawów, ścięgien i więzadeł oraz wspomagania procesu produkcji kolagenu, są stosowane również dobrane przez lekarza leki na odbudowę chrząstki stawowej w kolanie. Przyjmowanie leków na stawy kolanowe zmniejsza dolegliwości bólowe oraz zwiększa elastyczność stawów. Zanim pacjent zacznie stosować lek na odbudowę chrząstki stawowej, powinien zapoznać się z treścią ulotki dołączonej do opakowania, poza tym w razie wątpliwości powinien skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Bardzo ważne jest także prawidłowe dawkowanie leków na stawy kolanowe – zawsze należy postępować zgodnie ze wskazówkami udzielonymi przez lekarza.
Źródła:
1. Urazy i uszkodzenia kości i stawów. / mgr Monika Musialik-Skinderowicz / dlastawów.pl
2. Regeneracja stawów. Jak to się robi? Co najlepiej jeść? / Przemysław Ćwik / hellozdrowie.pl
3. Stawy - jak zatrzymać degradację stawów? / poradnikzdrowie.pl
