Zalecenia dietetyczne po chemioterapii
Chemioterapia jest jedną z systemowych metod leczenia i polega na podaniu cytostatyków. Celem leczenia jest niszczenie, uszkadzanie lub spowalnianie rozwoju komórek nowotworowych.
Ten sposób leczenia oddziałuje na cały organizm, dlatego towarzyszy mu szereg skutków ubocznych takich jak zaburzenia produkcji elementów morfotycznych i wzrost stężenia enzymów wątrobowych. Także dolegliwości trawienne, często wynikające z uszkodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego, mogą wpływać na utratę masy ciała i w konsekwencji niedożywienie.
Leczenie onkologiczne to jedno z najtrudniejszych wyzwań, przed jakim może stanąć ciało człowieka. Po długiej walce z chorobą szczególnie potrzebuje wsparcia. Jednym z jego elementów powinna być dobrana do Twoich potrzeb dieta. W tym wymagającym okresie organizm potrzebuje z jednej strony oczyszczenia z toksycznych związków, a z drugiej budulca do regeneracji uszkodzonych zdrowych komórek.
Głównym celem wsparcia żywieniowego u pacjentów wyleczonych z choroby nowotworowej jest obniżenie ryzyka nawrotu choroby. Niebezpieczeństwo powstania lub nasilenia innych chorób współistniejących u pacjentów poddanych terapii przeciwnowotworowej (schorzenia układu sercowo-naczyniowego, cukrzyca typu 2, osteoporoza, zaburzenia endokrynologiczne), to ważny argument przemawiający za modyfikacją stylu życia i sposobu żywienia.
Jak wzmocnić organizm po leczeniu onkologicznym?
Po zakończeniu chemioterapii powinno się, jak najszybciej zacząć uzupełniać niedobory składników odżywczych. Regenerację po chemioterapii zapewnia dieta wysokobiałkowa. Zaleca się, żeby 2/3 białka było pochodzenia zwierzęcego, które jest białkiem pełnowartościowym, komplementarnym do odbudowy nowych zdrowych komórek. W diecie po chemioterapii szczególnie ważne są ryby morskie, bo oprócz białka zawierają także nienasycone kwasy tłuszczowe, które także przyspieszają regenerację komórek i mają działanie przeciwzapalne
Dla zniszczonego chemioterapią organizmu ważne są także składniki o właściwościach przeciwutleniających. W diecie nie powinno zabraknąć: buraków, marchewki, pomidorów, dyni, pietruszki. Warto również włączyć soki wielowarzywne, np. sok z jarmużu, marchwi, ogórka, świeżego imbiru, pietruszki, cytryny, jabłek, czerwonego buraka i marchwi. Można również rozważyć ekstrakt z korzenia żeńszenia, napar z mniszka lekarskiego, natki pietruszki, imbiru, prawoślazu. Trzeba jednak pamiętać, że stosowanie ziół i preparatów ziołowych powinno być skonsultowane z lekarzem onkologiem, bo niektóre preparaty mogą wpływać na skuteczność terapii onkologicznej lub innych leków przyjmowanych na stałe.
Zalecenia żywieniowe po zakończonym leczeniu onkologicznym
Wartość energetyczna diety
Zaleca się utrzymywać prawidłową masę ciała (BMI 18,5 do 24,9 kg/m2). Racja pokarmowa w ciągu dnia powinna być rozłożona na 5 mniejszych objętościowo posiłków. Dieta osoby, która przeszła chorobę nowotworową powinna być dostosowana do jej aktualnych wydatków energetycznych, co pozwoli utrzymać stabilną masę ciała
Źródła energii pokarmowej
Dieta powinna być bogata pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa i owoce. Zaleca się spożywać więcej warzyw niż owoców, najlepiej żeby każdy posiłek zawierał różnokolorowe warzywa i owoce , szczególnie zielone i żółtopomarańczowe, co pomoże zapewnić odpowiednie spożycie witamin i cennych związków. Każdy posiłek powinien zawierać również odpowiednią ilość białka, tj. chude mięso, mleko, przetwory mleczne i jaja. Białko ułatwia gojenie się ran po zabiegach operacyjnych, jest niezbędne też do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego oraz regeneracji uszkodzonych podczas chemioterapii komórek. Zaleca się ograniczyć do minimum spożywanie cukrów i słodyczy oraz żywności przetworzonej i o dużej gęstości energetycznej, tj. produkty fast food, napoje słodzone. Tłuszcze w diecie pacjenta po zakończonym leczeniu onkologicznym powinny pochodzić z ryb, oleju rzepakowego lub lnianego, oliwy z oliwek, orzechów i nasion. Zaleca się ograniczyć do minimum spożycie tłuszczu bogatego w nasycone kwasy tłuszczowe i izomery przestrzenne typu trans nienasyconych kwasów tłuszczowych. Warto zrezygnować ze smażenia i tradycyjnego pieczenia potraw, a dozwolony tłuszcz dodawać do gotowanych potraw. Zaleca się ograniczyć spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa, maksymalnie 500 g na tydzień oraz potraw solonych.
Alkohol
Należy zrezygnować lub ograniczyć picie alkoholu. Warto pić wodę – około 2 litry dziennie, a spożywane napoje i potrawy nie powinny być ani zimne, ani gorące.
Chemoprewencja
W profilaktyce wtórnej nowotworów, obejmuje zalecenia żywieniowe związane ze spożywaniem produktów zawierających karotenoidy, resweratrol, kwercyny, silimaryny, katechiny, kurkuminy, kapsaicyny, ginegerol, anetol i eugenol.
Aktywność fizyczna
Ryzyko nawrotu choroby nowotworowej zmniejsza regularna, dowolnie wybrana aktywność fizyczna, trwająca minimum 30 minut każdego dnia, o umiarkowanej lub dużej intensywności. Wysiłek fizyczny pozytywnie wpływa na metabolizm insuliny i na odpowiedź na stan zapalny organizmu. Warto ograniczyć czynności wykonywane w spoczynku, tj. oglądanie TV, korzystanie z komputera.
Źródła:
1. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej „Dieta w trakcie chemioterapii”. Autor dr n. med. Magdalena Jodkiewicz.
2. WSKAZÓWKI ŻYWIENIOWE DLA PACJENTÓW WYLECZONYCH Z CHOROBY NOWOTWOROWEJ – Baza wiedzy zwrotnikraka.pl Portal onkologiczny.
3. Wojciech Leppert „Leczenie objawów ze strony przewodu pokarmowego u chorych w medycynie paliatywnej”, Nowiny Lekarskie 2011, 80, 1, 47–57
4. Instytut Żywienia i Żywności im. dra med. Aleksandra Szczygła i Fundacja Tam i z Powrotem – bezpłatny poradnik dla pacjentów i ich rodzin „Żywienie a Choroba Nowotworowa”
5. Eric Van Cutsema, Jann Arendsb, „Przyczyny i konsekwencje niedożywienia związanego z chorobą nowotworową”, European Journal of Oncology Nursing (2005) 9, S51–S63
6. Protokół ERAS dla poprawy wyników leczenia. Sposoby odżywiania i leczenia żywieniowego pacjentów oddziału chirurgicznego - dr hab. n. med. S. Kłęk, dr n. med. M. Matłok, dr n. med. M. Pędziwiatr, Oddział Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej, Szpital Specjalistyczny im. Stanleya Dudricka, Skawina, Klinika Chirurgii Endoskopowej, Metabolicznej oraz Nowotworów Tkanek Miękkich, II Katedra Chirurgii Ogólnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
7. Portal MEDME.pl „Dieta przy chemioterapii - co jeść po chemioterapii, a czego nie wolno?” Autoryzacja medyczna: Diana Buzalska, Dietetyk kliniczny
